Zeven mythes over zweten ontkracht: dit is wat de wetenschap zegt

Geplaatst op Jun 16, 2020

Als je ooit een poging hebt gedaan je te verdiepen in de oorzaken van zweten, ben je ongetwijfeld een stortvloed aan informatie tegengekomen. Van wilde verhalen op het internet tot goedbedoelde adviezen uit oma’s tijd. Maar hoe weet je nu wat je wel en niet moet geloven? Wat is echt waar en wat moet je juist zo snel mogelijk vergeten? Voor betrouwbare informatie kun je je het beste laten leiden door de wetenschap. Wij helpen je op weg met een overzicht van de belangrijkste wetenschappelijke inzichten over zweten en zetten de meest hardnekkige mythes voor je op een rijtje.

Waarom zweet ik?
Veel mensen vinden zweten maar lastig. Dat geldt al helemaal voor mensen die last hebben van overmatig zweten. Het zorgt voor onaantrekkelijke zweetplekken in je kleding en een onmiskenbare geur, die behoorlijk gênante situaties kan opleveren. Toch is zweten niet alleen maar lastig. Het menselijk lichaam is een ingenieus systeem dat erop gebouwd is te overleven. Zweten heeft daarin een belangrijke functie.
Waarom zweten precies nuttig is? Het is een biologisch proces dat ervoor zorgt dat je lichaam afkoelt wanneer je interne lichaamstemperatuur te hoog oploopt. Wanneer zweet verdampt koelt het lichaam af en dat voorkomt oververhitting. Hiermee is gelijk een eerste mythe ontkracht:

Mythe 1: zweten is ongezond

Zweten is een natuurlijk proces dat noodzakelijk is om te kunnen overleven. Als we niet zouden zweten, zou ons lichaam onder bepaalde omstandigheden oververhit raken. Hoewel zweten niet altijd fijn is, is het dus maar goed dat het bestaat.

Wat veroorzaakt zweten?
Een mens heeft gemiddeld twee tot vier miljoen zweetklieren in zijn lichaam. Ze bevinden zich vlak onder de huid en zien eruit als opgerolde buisjes. Ze zijn over het hele lichaam verspreid, maar zijn extra geconcentreerd op bepaalde plekken, zoals de oksels, handpalmen, voetzolen en het gezicht.

Er bestaan twee soorten zweetklieren:

Eccriene zweetklieren bevinden zich over het hele lichaam en scheiden via de huid een kleur- en geurloze vloeistof uit.
Apocriene zweetklieren bevinden zich vooral in de oksels en schaamstreek en scheiden via haarvaten een vloeistof uit die een vervelende geur kan verspreiden.

Je begint te zweten wanneer je zenuwstelsel een signaal uitzendt naar je zweetklieren. Dit signaal kan ‘getriggerd’ worden door verschillende factoren:

Hitte
Hormonen
Emoties en stress
Fysieke inspanning
Voedingsmiddelen
Medicatie

In sommige gevallen wordt overmatig zweten veroorzaakt door een medische aandoening genaamd hyperhidrosis, waarbij zweten zich voordoet zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak of als gevolg van een onderliggende aandoening. Dat brengt ons op een tweede mythe over zweten:

Mythe 2: zweten is onschuldig

Hoewel zweten op zichzelf meestal niet gevaarlijk is, kan overmatig zweten het gevolg van zijn van een medische aandoening. Het is bij overmatig zweten daarom belangrijk om te onderzoeken wat de oorzaak is. Overmatig zweten kan verregaande gevolgen hebben: het zorgt vaak voor gevoelens van angst en schaamte en kan zelfs leiden tot sociale en professionele problemen. Dat zweten een natuurlijk proces is, betekent dus niet dat het altijd onschuldig is.

Waarom zweet de één meer dan de ander?
Er is niet zoiets als een ‘normale’ hoeveelheid zweet. Er bestaan wat zweten betreft namelijk grote individuele verschillen tussen mensen. Wat voor de één abnormaal is, is voor de ander heel gewoon. En wat voor de één een ‘trigger’ is, is dat niet per definitie voor de ander. Individuele verschillen in de mate waarin mensen zweten worden onder andere verklaard door de volgende factoren:

Genetische aanleg
De hoeveelheid zweetklieren in je lichaam
Lichaamsgewicht
Hyperhidrosis of andere medische aandoeningen
Gevoeligheid voor stress

Ook heeft je bewegingspatroon invloed op de mate warin je zweet:

Mensen die veel sporten en een goede conditie hebben zweten sneller dan anderen
Mensen die lichamelijk inactief zijn, zweten vaak al bij minimale fysieke inspanning

Dat betekent dat we de volgende mythe ook naar de prullenbak kunnen verwijzen:

Mythe 3: alleen ongezonde mensen zweten veel

Zweten is lang niet altijd het gevolg van een ongezonde levensstijl. Atleten zweten juist meer dan andere mensen, omdat hun lichaam extreem goed in staat is om zichzelf af te koelen. Er zijn ook zat mensen die ontzettend gezond leven, maar simpelweg veel zweten vanwege hun lichamelijke aanleg. Dat betekent natuurlijk niet dat je levensstijl helemaal geen invloed heeft: met aanpassingen in je levensstijl kun je zweten en de vervelende gevolgen ervan wel beperken.

Bekende mythes over zweten op een rijtje
Nu we weten wat zweten eigenlijk is én wat het niet is, kunnen we inzoomen op een aantal hardnekkige mythes die de ronde doen over zweten. Je hebt ze vast wel eens voorbij zien komen. Maar weet je ook wat het waarheidsgehalte is?

Mythe 4: zweet stinkt

In tegenstelling tot wat de meeste mensen denken, is zweet van zichzelf geurloos. De penetrante geur die zweet soms heeft, ontstaat pas als zweet in contact komt met bacteriën op de huid. Als er zoveel zweet wordt uitgescheiden dat het niet kan verdampen bouwt het zich op op het lichaam. In zo’n omgeving vermenigvuldigen bacteriën zich razendsnel. Die bacteriën breken het zweet af en zetten het om in zuren. Het zijn deze zuren die uiteindelijk zorgen voor de zweetgeur die we zo goed kennen.
Het maakt voor de geur van zweet trouwens wel uit wat de aanleiding is. Wanneer je zweet omdat het warm is of omdat je aan het sporten bent, komt het zweet meestal uit de eccriene zweetklieren. Maar als je zweet omdat je zenuwachtig of gespannen bent, komt het zweet vooral uit de apocriene zweetklieren. Zweet uit de apocriene zweetklieren produceert in contact met bacteriën op de huid die karakteristieke zweetgeur. De kans op een vervelende zweetgeur is dus groter wanneer je zweet als gevolg van stress, dan wanneer je zweet als gevolg van hitte of inspanning.

Mythe 5: wanneer je zweet, zweet je afvalstoffen ‘uit’

Dit is een razend populaire mythe, vooral onder fitnessfreaks, fanatieke saunabezoekers en aanhangers van ‘hot yoga’. Toch is het niet gebaseerd op de waarheid. Zweet bestaat namelijk niet uit afvalstoffen. Zweet bestaat voor 99% uit water. De overige 1% bestaat uit kleine deeltjes zout, koolhydraten, proteïnen en ureum. De organen die verantwoordelijk zijn voor het ontgiften van je lichaam zijn de nieren en de lever – niet de kweetklieren. Als je wilt ‘detoxen’, is zweten dus niet de manier.
Een vergelijkbare mythe die net zo min waar is, is dat je afvalt door veel te zweten. Het enige gewicht dat je verliest door te zweten is het gewicht van het water dat je uitzweet. Wanneer je je licham weer hydrateert, is dat gewicht zo terug. Als je wilt afvallen door te zweten, ontkom je er niet aan het zweten te combineren met intensieve inspanning, zodat je daadwerkelijk caloriën verbrandt. De sauna is helaas geen vervanger voor de sportschool.

Mythe 6: zweet veroorzaakt zweetvlekken

Zweet is van zichzelf niet alleen geurloos maar ook kleurloos. Hoe het dan zit het met die vergeelde plekken op je shirts? Die onstaan wanneer zweet zich mengt met bacteriën, vetten en oliën die op je huid aanwezig zijn. Deodoranten en antiperspiranten zijn hierbij vaak boosdoeners: die bevatten oliën, geurstoffen en andere ingrediënten die reageren op de proteïnen in zweet en gemakkelijk worden geabsorbeerd in je kleding.

Je kunt zweetvlekken dus voor een belangrijk deel voorkomen door het juiste verzorgingsproduct te kiezen, na het aanbrengen van deodorant te wachten met aankleden totdat het helemaal opgedroogd is en antiperspirant ’s nachts aan te brengen. Of je kunt kiezen voor een ondershirt van Fibershirts. De ingenaaide okselpads in het shirt absorberen zweet, waardoor het niet te zien is en geen vlekken ontstaan.

Mythe 7: deodorant en antiperspirant zijn hetzelfde

Antiperspirant heeft een compleet andere werking dan deodorant. Deodorant is bedoeld om een vervelende zweetgeur te voorkomen, door de bacteriën op de huid die de zweetgeur veroorzaken aan te pakken. Antiperspirant bevat bestanddelen die ervoor zorgen dat de porieën vlak onder de huid geblokkeerd worden. Wanneer je lichaam deze blokkade signaleert, vermindert het de toevoer van zweet. Deodorant bestrijdt dus een vervelende zweetgeur, terwijl antiperspirant voorkomt dat je gaat zweten.

Voor veel mensen die overmatig zweten is antiperspirant een belangrijk redmiddel. Wist je trouwens dat antiperspirant niet alleen bedoeld is voor onder je oksels? Je kan het ook gebruiken op andere lichaamsdelen, zoals je handen, voeten en gezicht. Het is ook nog eens verkrijgbaar in allerlei vormen: van rollers en sticks tot lotions en crèmes.

Gewapend met deze feiten hoef jij je niet meer af te laten leiden door ‘fake’ berichten en dubieuze adviezen. Zo kan je al je aandacht richten op wat echt belangrijk is: het onder controle krijgen van zweten.