Je wangen gloeien, een zweetdruppel glijdt langs je voorhoofd naar beneden. Je veegt je klamme handen af aan je broek, maar tevergeefs. Je shirt plakt aan je natte rug. Je voelt de blikken van je collega’s branden. Het liefste zou je ter plekke door de grond zakken… Veel mensen herkennen dit scenario omdat ze wel eens iets stressvols hebben gedaan, zoals een belangrijke presentatie geven voor een groot publiek. Maar als je last hebt van overmatig zweten, is dit de dagelijkse realiteit.
De impact van zweten
Zweten is in principe een ‘normaal’ en gezond proces. Wanneer je lichaamstemperatuur te hoog oploopt, koelt je lichaam af door te zweten, zodat het niet oververhit raakt. Maar mensen die last hebben van overmatig zweten, zweten veel meer dan nodig is om het lichaam af te koelen en zelfs wanneer er geen duidelijke aanleiding voor is. Soms is dit het gevolg van een medische aandoening genaamd hyperhidrosis.
Hoewel zweten op zichzelf geen kwaad kan, kan overmatig zweten grote negatieve gevolgen hebben. Die gevolgen zijn vaak veel ernstiger dan buitenstaanders of artsen in de gaten hebben. Doordat er een stigma kleeft aan zweten, schamen mensen die veel zweten zich vaak en doen ze van alles en nog wat om het te verbergen. Daardoor lopen ze tegen allerlei obstakels aan. Niet zo vreemd dus, dat mensen die excessief zweten vaak ook psychologische klachten ontwikkelen.
De cijfers liegen er niet om
Dat overmatig zweten grote psychologische gevolgen heeft, wordt bevestigd door gegevens uit wetenschappelijk onderzoek. Uit onderzoek gepubliceerd door de International Hyperhidrosis Society komt het volgende naar voren:
- 75% van de respondenten die overmatig zweten ervaren negatieve effecten op hun sociale leven, algemene welzijn en emotionele en mentale gezondheid
- 85% van de respondenten geeft aan dat overmatig zweten schaamte oproept
- 71% van de respondenten geeft aan dat zweten angst veroorzaakt
- 35% van de respondenten geeft aan veel belangrijke dingen in hun leven op te offeren vanwege overmatig zweten
- Mensen die last hebben van overmatig zweten hebben vaker last van angst en depressie
- Respondenten geven aan zich constant zorgen te maken om de zichtbaarheid van zweet
- De meerderheid geeft aan dat overmatig zweten zorgt voor een lagere eigenwaarde en verminderd zelfvertrouwen
- Veel respondenten zijn bij fysiek contact bang voor de reacties van anderen en vermijden daarom aanrakingen, handen schudden, naast anderen zitten, in een rij staan of dansen
- Veel respondenten vermijden plaatsen zoals gedeelde kantoren of klaslokalen, feestjes, etentjes in een restaurant, het openbaar vervoer en bioscopen
Een review van onderzoeksliteratuur, gepubliceerd door de American Journal of Managed Care, wijst uit dat overmatig zweten gevolgen heeft op verschillende levensgebieden. Dit zijn alle gevolgen in één overzicht:
-
Algemene levensstijl
- Bepaalde kleding vermijden
- Specifiek voedsel vermijden
- Problemen met het vasthouden van boeken of telefoons, openen van deuren en potten
-
Sociaal leven
- Invloed op de relaties met naasten en problemen met fysiek contact
- Angst om in het openbaar te verschijnen
-
Mentale en psychologische gevolgen
- Depressie
- Zich niet gelukkig voelen
- Schaamte
- Verminderd zelfvertrouwen
- Angst voor de reacties van anderen
- Lage eigenwaarde
- Gevoel van controleverlies
-
Professioneel leven
- Verminderde effectiviteit op het werk
- Andere carrièrekuezes maken vanwege zweten
Hoe zweten en angst elkaar versterken
Uit bovenstaande blijkt dat overmatig zweten vaak leidt tot gevoelens van angst en onzekerheid. Maar dat is niet de enige link tussen zweten en angst. Om die link beter te begrijpen, moeten we eerst een uitstapje maken naar de psychologie en wat die zegt over angst.
Angst is een funtionele reactie op gevaar. In een situatie waarin gevaar dreigt, wordt het autonome zenuwstelsel geactiveerd en bereidt je lichaam zich voor op een ‘fight or flight’ reactie. Dat merk je bijvoorbeeld aan een verhoogde spierspanning en een versnelde harstslag en ademhaling. Deze verschijnselen zorgen op hun beurt voor een verhoogde lichaamstemperatuur. Je lichaam reageert daarop door te zweten. Dit is de reden dat je meer zweet wanneer je angstig, nerveus of gespannen bent.
Angst kan ‘getriggerd’ worden door verschillende factoren. Zoals je hierboven hebt gelezen, is angst vanuit evolutionair perspectief gezien een reactie op dreigend gevaar. Soms is dat gevaar reëel (bijvoorbeeld als je een gevaarlijk dier tegenkomt) en is de angstreactie nuttig (je kunt dan inderdaad maar beter wegrennen). Maar soms signaleren je hersenen een gevaar, terwijl dat er eigenlijk niet is. In dat geval is de angst irreëel, maar de symptomen zijn hetzelfde. Een irreële angst kan betrekking hebben op van alles en nog wat, waaronder zweten.
Veel mensen die overmatig zweten, ontwikkelen een angst voor het zweten zelf. Die angst is irreëel, want zweten is op zichzelf niet gevaarlijk. Maar toch roept de angst alle symptomen op die gepaard gaan met een ‘fight or flight’ reactie, waaronder… zweten. De angst voor zweten leidt dus tot meer zweten.
Dat maakt de link tussen angst en zweten zo ingewikkeld: het is een zichzelf versterkend proces. Zweten veroorzaakt niet alleen angst: andersom veroorzaakt angst ook zweten. En de angst óm te zweten maakt het probleem nog erger dan het al was.
De vicueuze cirkel van angst en vermijding
De psychologie leert ons ook dat mensen geneigd zijn om situaties die angst oproepen uit de weg te gaan. Bijvoorbeeld door zich sterk te richten op angstsignalen, alle situaties die angst kunnen oproepen te vermijden, anderen in te schakelen om te helpen, weg te vluchten uit situaties die angst oproepen en geleidelijk steeds minder de deur uit te gaan. De paradox is: hoe meer je probeert angst door middel van vermijding onder controle te krijgen, hoe angstiger je wordt.
Als je een situatie vermijdt, geef je jezelf namelijk niet de kans te ervaren dat de situatie misschien wel niet zo eng is als je denkt. Als je de situatie aan zou gaan, zou je waarschijnlijk merken dat de symptomen wel meevallen en vanzelf weer overgaan, of dat de gevolgen niet zo desastreus zijn als je je inbeeldde. Dat zou de angst gedeeltelijk wegnemen.
Maar door een situatie te vermijden, bekrachtig je de angstige gedachten die je hebt over de situatie. Dit maakt de angst juist sterker en de drempel steeds hoger. Voor je het weet beland je in een vicueuze cirkel, waarin angst leidt tot vermijding en vermijding tot nog meer angst.
Omgaan met angst en onzekerheid door zweten
Als je merkt dat je last hebt van angst en onzekerheid als gevolg van overmatig zweten, kun je de volgende stappen ondernemen om dit onder controle te krijgen:
- De meest essentiële stap: doorbreek de vicueuze cirkel. Ga lastige situaties niet uit de weg, maar ga ze aan. Alleen zo kun je leren om op een gezonde manier met het probleem om te gaan.
- Wees niet bang om te zweten. Onthoud dat zweten ongevaarlijk is, accepteer dat het gebeurt, bedenk dat het vanzelf weer overgaat en relativeer je angstige gedachten over de reacties van anderen.
- Zorg voor een goede voorbereiding op situaties die zweten oproepen. Als je fit en uitgerust bent, goed hebt gegeten en gedronken en ademende of zweetbestendige kleding draagt (bijvoorbeeld een Fibershirt), voel je je zelfverzekerder.
- Pas ademhalings- en ontspanningoefeningen toe om stress te verminderen. Het controleren van je ademhaling en spieren helpt je lichaam en zenuwstelsel te kalmeren. Sommige mensen hebben er baat bij te visualiseren dat ze rustig en kalm zijn.
- Weet dat je niet de enige bent. Zoek informatie op over overmatig zweten en lees verhalen van lotgenoten, bijvoorbeeld via de International Hyperhidrosis Society.
- Zoek steun van anderen: vertel familie en vrienden van wat je ervaart, schakel een arts in voor medisch advies, of zoek professionele hulp voor je psychische klachten. Overmatig zweten is een veelvoorkomend probleem, waarvoor oplossingen bestaan. Die hoef je niet alleen te vinden.
0 opmerkingen